Dialetto di Castelgrande (PZ)

La stòrie re lu fuiglie rebbusciuate

11. N’òmmene avié ruie figlie.
12. Le cchiù ggióvene rîsse a l’attane: «Ta’, ramme la rròbbe ca me tócche». E idde spartèṣe a llore ruie la rròbba sóje.
13. Roppe quacche gghiúorne lu fuiglie cchiù ggióvene se pegliaṣe le ccòṣe sóje e sse ne jèṣe nd’a-nu puaîṣe lenduane. E ddhà se fernì quaṣe tuttecòṣe cambanne chëmme nu rebbusciuate.
14. Quanne s’avié spiṣe tuttecòṣe, nd’a cchëre puaìṣe arreuaṣe na ’granna carastije. E idde s’acchemenzaṣe a ttreuà nd’a-le bbeṣúogne.
15. Allore se ne jèṣe a ppadrone ndo n’òmmene re ccrë’ pparte, ca le mmuannaṣe fore a ppasce i púorce.
16. S’avésse velute mangià li scesciuèlle ca se mangiàvene i púorcie, ma nesciune je rié niénde.
17. Allore s’avéṣe a iddhe e ddîsse: «Quanda uómmene ca fatìghene che ttate ànne pane e abbenduanzie, e i’ cqua me more re fame.
18. M’aggia avezhuà, aggia ì ndo tate e jjaggia rice: –Ta’, agge fatte peccate vers’ô ciéle e nnande a tté, nen-zò cchiù rrégne re ’gh-èsse chiamate figlie tu’, tràtteme chëmme a une r’i úommene tu’».
19. S’avezhuaṣe e tternuaṣe ndo l’attane.
20. Quanne ére angore lenduane, l’attane lu verèṣe, se respiacèṣe e ccherruèṣe verse re iddhe. L’abbrazzaṣe e llu uaṣaṣe.
21. Lu fuiglie je rîsse: «Ta’, agge fatte peccate vers’ô ciéle e nnande a ttî, nen-zò cchiù rrégne re ’gh-èsse chiamate figlie tu’».
22. Ma l’attane rîsse a i siéreve: «Méh, pertuate cqua le muèglie vestite e ffacitengille métte. Mettìteje l’aniélle a-le juìrete e i sàndele a i piére.
23. Pegliate le vuetiédde cchiù ggrasse, accerìtele, mangiame e ffacime feste, pecché ste fuiglie mije ére muûrte e jè tternuate a ccambà, s’ére perse e l’ame treuate n’ata vòte».
24. E acchemenzàrene a ffa feste.
25. Le fuiglie cchiù ggruûsse ére fore. Quanne se retraṣe, quanne arreuaṣe vecine a-la caṣe, sendèṣe la mùṣeche e vverèṣe r’abballà.
26. Chiamaṣe nu suèreve e l’addemmuanaṣe cché-r-ère tutte cchëre quaṣine.
27. Quire je respunnuèṣe: «Fratte è cqua e attànete à ffatte accire le vuetiédde cchiù ggrasse pecché l’ave avute n’ata vòte ca staie bbúone».
28. Idde se ngazzaṣe, e nne nvuléie trasì. L’attane allòure assèṣe e lle prehaṣe.
29. Ma idde respennuèṣe a l’attane: «Ah, i’ te serve ra tand’anne e ssò state sembe a i chemmuanne tuje, e ttu ne mm’é maie rate ne cruapette pe ffà feste ch’i chembuagne mi’.
30. Ma mo ca è tternuate ste fuiglie tuje, ca s’è strutte tutte la rrobba tóje cche re ppettuane, pe iddhe é acciṣe le vuetiéddhe ’grasse».
31. Je respennuèṣe l’attane: «Figlie, tu si’ state sembe cche mmuìghe e ttutte quére ca è re mmuìje è re ttuje.
32. Ma avîmma fà feste e avîmma esse chenduende, pecché ste frate tuje ére muûrte e è tternuate a ccambà n’ata vòte, s’ére perse e è state treuate n’ata vòte».

______

La parabola del figlio prodigo, dal Vangelo di Luca, 15, 11-32

Fonte orale: Domenico Alberto Muro

 

Belmonte del Sannio (IS)

La vùria e le sèle

Ne jurne la vùria e le sèle se mettèttene a lletechî. Ognijune decève ca éra cchiù fforte de ll’ùaltre. A ne certe punde vedèttene n’òmmene che ccamiva che na cappa ammandata ngúlle. Allora arzelèttene ca chi arrescìua a ffà levà la cappa a qquill’òmmene jéra cchiù fforte.

La vùria chemenzêtte a fferì forte, ma cchiù fferéva e cchiù qquille s’atturchiùua la cappa attorne. E la vùria zh’avètt’abbacà.

Doppe ne pòche le sèle scette ngíle e ll’òmmene pre calle se caccêtte la cappa.

Allora la vùria avètt’accettà ca le sèle éra cchiù fforte.

 

Fonte orale: Michele Di Primio

 

Dialetto di Rionero in Vulture (PZ)

Lu vìende e lu sóle (Esopo)

Nu jùorne lu vìende e lu sole ane accumenzate a scerrà. Lu vìende recive re jèsse lu cchiù fforte e ppe ccunde suie lu sóle ricive re jèsse la forzha cchiù hranne re la terre. A-la fine s’ane rate na ndése pe ffà na prove. Ane viste a une ché stacije camenanne pe nu tratture e ane decise ca lu cchiù fforte re lóre dduie jére quire ché riuscive a lluuàreglie i vestite ra ngùodde.

Lu vìende, acchessì, si è pùoste a-la prove: ave accumenzate a menà a granda càreche, ma lu resultate è state ca quire crestiane s’arravugliave angore re cchiù ind’a-lu tabbarre. Lu vìende allore si è mise a jjatà che cchiù forzhe, e qquir’òmene chiecanne la cape si è arrutelate la sciarpe attùorn’a-lu cùodde.

Ròpe è ’rruuate lu turne re lu sole, ché scaccianne re nnùvele, à ppegliate a sterluce e mbuquà appéna appéne. L’òmene, ché ére arruwate vecine a-nu ponde, ave accumenzate acchiane acchiane a luuàrese la mandèlle. Lu sole, assaie cundènde, ave aumendate lu calore r’i ragge, figne a ffarle arrevendà cucende cucende. L’òmene, tutt’affraulate pe lu hrande càvere, ave uardate l’acque re la jemare e ssùbbete si è menate a ttûffe.

Lu sóle, àvete ngìele, rerive e rerive. Lu vìende, cuntrariate e pperdende, si è accuvate nd’a-nu poste lundane.

(Versione di Gennaro Grieco)

 

Dialetto di Agnone (IS)

La vuórie e rru séule

Nu jurne la vuórie e rru séule lettechévene. L’ìune pretennèva d’èssere u cchiù ffòrte dell’ótre. A nnu cèrte mumènde vediîrne n’éume che jéva nnènde a lléure ndéramènde cupiérte da nu tabbèane. Ré ddiù decedjîrne ca lu chiù ffuòrte de léure aéva quérre c’arrescève a ffà levà quérre tabbèane all’éume.

La vuórie alléure accumenzètte a scesceuó assé forte e cchiù scesciúove cchiù qquörre s’ammandêve, tande ché ru ppòvere viénde s’avétta fermaje.

Dòppe na nzé ru séule scètte ngíele e ll’éume se sendètte calle e alléure se levètte ru tabbèane.

Accusc·ì la vuórie avètte ammétte ca ru séule éva ru cchiù ffòrte de re ddìue.

T’è ppiaciuta scta sctrufelétta? La vulîme araccundê n’àletra vòleta?

________

Fonte orale: Riccardo Longo

Campoli Appennino (FR)

Glie uiénde de tramendana i glie sóle

Ne jurne glie uiénde de tramendana i glie sóle chemmettìune: ognune vuléua èsse cchiù ffòrte de gli’àute.

A nne ciérte memènde uéddere n’óme ch’ìua nnande tutt’ accappate da nna mandèlla. Glie ddù dìssere ca li cchiù fforte sarrìa sctate chi fússe rrescite a ffà luuà la mandèlla agli’ome.

Glie uiénde de tramendana cchemenzà a scescià ’ssà forte, ma cchiù ·scesciàue cchiù quigli’àute se sctregnéua chi lla mandèlla, tande chi japó glie puóre uiénde s’auètta fermà.

Dópe ne ccóne de tiémbe glie sole ’scì ngiéle i gli’ome, chi auéua calle, se leuà la mandèlla.

Accusc·ì la tramendana tenètta dice ca glie sole éua li cchiù fforte de glie ddù.

T’è piaciuta la sctorièlla. La uléme raccundà n’àuta uòta?

_____

Fonte orale: Alessandro Mastroianni

Quindici (AV)

Quindici (AV) – Foto di Gianfranco Vitolo

’O viénde ’e tramondane e ’o sole

 No júorno ’o viénde ’e tramondane e ’o sole s’appiccicàvene pecché ognune ’i loro ddue voléva èssere ’o cchiù fforte, quanne verérene anu crestiane ché arrivave co no mandiélle ngúolle.

Allora tutt’e ddue ricévene che ’o cchiù fforte èra ché cce potéva fare levare ’o mandiélle ra cúolle.

’O viénde ’e tramondane accomingiave a scioscià forte. Cchiù sciosciave, cchiù ’o cristiane s’astringéve ind’o mandiélle. E ddòpe nu pòch’i tiémbe ’o pòvere viénde non ce ’a facéva cchiù.

’O sole allora combaréva arind’o ciéle e ddope nu pòch’i tiémbe ’o cristiane, ché ssi sendéve affogare rô calore, sé lévàve ’o mandiélle. Accossì ’a tramondane ricéve che ’o sole era cchiù fforte ’e isse.

T’è ppiaciute ’o cunde? Vuó che tt’o diche n’ata vòte?

________

Dall’audio del LFSAG

Genzano (AQ)

da Wikimedia

Ju ventu de tramontana e jju sòle

Nu jórnu ju ventu de tramontana e jju sòle stéan’a ddiscute su cchi dde ji ddu’ fósse cchiù fforte.

Anna certa vedéttero nu cristianu che pportéa nu mantéjju. Ji ddu’ decìsero che ju cchiù fforte sarébbe stato quijju che ffósse rescit’a ffa ’vajje ju mantéjju a jju cristianu.

Ju ventu cominzhò pe pprim’a ssoffià co ttutta la forzha sé, ma cchiù ssofféa e cchiù jju cristianu se strignéa ntra jju mantéjju. Alla fine ju ventu se diéde pe vvintu.

Ju sòle pe ccónto sé cominzhò a splenne e ssùbbito ju calore obbligò j’òmo a lleasse ju mantéjju. Cosc·ì la tramontana fu ccostrétta a rriconósce che jju sòle era cchiù fforte de éssa.

T’è ppiaciuta sta storiella. Te l’éa ancor’accontà n’atra òta.

_________

Dall’audio del LFSAG